Vrijwilligersorganisaties, je hebt ze in geuren en kleuren. In de vakliteratuur bestaan er evenveel indelingen. Maak kennis met klassiek ballet, moderne dans en vrije expressie… ofwel de klassieke vrijwilligersorganisatie, de moderne vrijwilligersorganisatie en de vrijwillige zwerm.

3 types vrijwilligersorganisaties

In Pak De Passie maakt Movisie een onderscheid tussen drie types vrijwilligersorganisaties. De betrokkenheid van vrijwilligers is telkens op een andere manier georganiseerd. De ene is niet beter dan de andere. Ze hebben alle drie hun waarde, omdat ze aansluiten bij verschillende motieven van vrijwilligers. De ene vrijwilliger voelt zich meer aangesproken tot het klassieke ballet, de andere voelt zich meer thuis bij de moderne dans, nog een andere komt pas echt tot leven bij vrije expressie.

Klassiek ballet

De dansers voeren passen uit die generaties voor hen ook deden. Als toeschouwer van een klassiek ballet weet je wat je kunt verwachten. Deze dans kent een duidelijke indeling.

In de klassieke vrijwilligersorganisatie is er ook een duidelijke taakverdeling, op z’n minst enige hiërarchie, een duidelijke leiding en vastgestelde afspraken. Mensen zetten zich in voor een functie. Vrijwilligers zijn ‘gebonden’ aan de organisatie: ze zijn voor langere tijd actief en engageren zich op regelmatige basis. “Zo doen wij dat hier.” en “Weet je nog hoe leuk dat toen was?” zijn geen uitspraken die bedoeld zijn om nieuwkomers af te schrikken, maar een uiting van trots over waardevolle tradities.

Moderne dans

Spannend om naar te kijken, een moderne dans. Je weet nooit precies wat er gaat gebeuren. Het schuurt en wringt af en toe en er is ruimte voor eigen creativiteit en improvisatie. Toch zijn er duidelijke basisregels die zorgen voor eenheid in de uitvoering en hebben de dansers een hoog technisch niveau. Maar elke uitvoering kan anders zijn. Dat kan ook leiden tot onbegrip en het gevoel dat iedereen maar wat doet.

In de moderne vrijwilligersorganisatie zijn er tijdelijke en flexibele verbanden, wel binnen de context van de organisatie en met de missie van de organisatie voor ogen. Er zijn taken en klussen in plaats van vaste functies. De organisatie wordt steeds opnieuw ingericht rond de mensen die willen bijdragen aan de missie. Het vertrekt van de ‘goesting’ van mensen. Dat is bottom-up werken.

Vrije expressie

Naar vrije expressie moet je eigenlijk niet kijken, je moet eraan meedoen of weggaan. Iedereen mag doen wat hij of zij wil. Soms lopen de bewegingen van mensen synchroon en lijkt het gecoördineerd, dan weer doet iedereen zijn eigen ding.

De vrijwillige zwerm heeft als belangrijkste kenmerk de tijdelijke en schijnbaar ongecoördineerde inzet voor een gezamenlijke passie. Een organisatie is er niet. Er is wel een doel of passie waaraan individuen zich verbinden. De opkomst van sociale media heeft ertoe geleid dat vrijwillige zwermen steeds vaker voorkomen en succesvol zijn. Eén persoon doet een oproep, bijvoorbeeld via Facebook, en binnen de kortste keren kunnen duizenden mensen zich als netwerk inzetten voor wat zij als een goede zaak beschouwen. Net zo snel valt de zwerm weer uit elkaar. Het doet denken aan de beweeglijkheid van burgerinitiatieven: ze spelen snel in op uitdagingen en kansen, ze kunnen snel nieuwe verbanden en coalities aangaan. Sociaal-culturele organisaties kunnen zulke burgerinitiatieven ondersteunen, weliswaar zonder de vrijwillige zwerm aan te tasten. Een flashmob is een herkenbare uiting van de vrijwillige zwerm. Er zijn voortrekkers (iemand moet de zwerm starten), maar geen leiders. Wat en hoe iets gebeurt, bepaalt iedereen die meedoet.

Dansen met vrijwilligers

Over het muurtje, daar valt wat van te leren. De beste dansers zin in staat hun eigen stijl te overstijgen. De hiphopper die ook kan stijldansen bijvoorbeeld. Het loont de moeite voor vrijwilligersorganisaties om verschillende stijlen in huis te hebben. Klassieke vrijwilligersorganisaties kunnen ruimte inbouwen voor flexibele ad-hocactiviteiten. Moderne vrijwilligersorganisaties kunnen veel hebben aan een vaste kern met een stabiele koers. Keep on dancing!