Op woensdag 13 september gaf de voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker zijn ‘State of de Union’. Eerder had hij ook beloofd om rond dezelfde tijd zijn voorstellen voor de toekomst van de Europese Unie uit de doeken te doen en stelde de Europese Commissie vijf scenario’s voor de toekomst van Europa voor.
Volgens Juncker zijn er wat de toekomst van Europa betreft twee fundamentele keuzes: ofwel wil Europa samenwerken rond een positieve agenda ofwel trekken de landen van de Unie zich terug in hun eigen hoekje. De voorkeur van Juncker gaat duidelijk uit naar de eerste optie. Een positieve agenda helpt volgens hem om een Europa te creëren dat voldoende bescherming biedt, ons sterker maakt en verdedigt.
Juncker wijst op de heropleving van de Europese economie en benadrukt dat de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad nog 16 maanden hebben om beslissingen te nemen en die te realiseren.
De fundamentele keuze is er een voor een meer eengemaakt, een sterker en een democratischer Europa.
Europa meer één en sterker tegen 2025
De voorstellen van Juncker zijn niet min:
- Alle lidstaten moeten toetreden tot de eurozone.
- Een aantal beslissingen in de Europese Raad moet genomen worden met een gekwalificeerde meerderheid (dit betekent dat 55% van de lidstaten beslissen op voorwaarde dat ze 65% van de Europese inwoners vertegenwoordigen). Als voorbeeld geeft de voorzitter een aantal economische dossiers en de digitale industrie.
- In het kader van een sterkere economische en monetaire unie wordt gepleit voor een Europese minister voor Economie en Financiën.
- De strijd tegen het terrorisme wordt versterkt. Juncker pleit voor een Europese inlichtingeneenheid en een volwaardige Europese defensie-unie tegen 2025.
- Europa moet in de toekomst enkel beslissingen over de dingen die er toe doen en dit zonder elk aspect in het dagelijkse leven van de mensen te willen reguleren.
- De Europese Commissie stelt ook voor om de Schengenzone en dus de buitengrenzen van Europa uit te breiden. Op zeer korte termijn worden Bulgarije en Roemenië in de Schengenzone opgenomen terwijl Kroatië de volgende lidstaat is die in aanmerking komt.
Een democratischer Europa
- Een nieuw voorstel van de Europese Commissie regelt de financiering van politieke partijen en stichtingen.
- Heel controversieel is het voorstel om transnationale lijsten op te stellen voor het Europees Parlement. Dit zou zorgen voor meer Europese en meer democratische verkiezingen.
- Belangrijk is ook het inzicht dat de toekomst van Europa niet langer per decreet kan geregeld worden maar dat nationale parlementen en de civiele samenleving meer in het debat worden betrokken. Zo stelde de Franse president Macron voor om in 2018 democratische conventies in Europa te organiseren.
Vrijheid, gelijkheid en gerechtigheid
Volgens Jean-Claude Juncker is Europa ook meer dan een eengemaakte markt. Hij benadrukt dat Europa in de eerste plaats staat voor waarden waarvan hij er drie naar voor schuift: vrijheid, gelijkheid en gerechtigheid.
Vrijheid slaat op de vrijheid van meningsuiting en is een duidelijke stellingname tegen onderdrukking en dictatuur. Vrijheid is niet permanent verworven en het noopt de Europese Unie er voortdurend voor te vechten.
Tegen november 2017 moet de ‘European Pillar of Social Rights’ landen om een vuist te maken tegen de sociale uitsluiting en de sociale dumping in Europa. Er is geen plaats in Europa voor tweederangsburgers, tweederangsarbeiders en ook de consumenten hebben recht op voedingsmiddelen van gelijke kwaliteit en prijs. Alle lidstaten moeten ook de uitspraken van het Europese Hof volgen of de ‘kracht van de wet’ moet het ‘recht van de sterkste’ als principe vervangen. West- en Oost-Europese landen moeten dichter bij elkaar komen.
Prioriteiten voor Europa
Juncker schuift ook vijf prioriteiten naar voor:
- De Europese handelsagenda wordt versterkt o.a. door het starten van de onderhandelingen met Australië en Nieuw-Zeeland die gefinaliseerd worden in handelsakkoorden voor het einde van het huidig mandaat (2019).
- De Europese industrie wordt sterker en kan beter de concurrentie aan.
- Europa neemt het voortouw in de strijd tegen de klimaatverandering.
- Er is nood aan betere digitale bescherming van de Europese burgers. Nieuwe regelgeving zal ervoor zorgen dat onze intellectuele eigendom, de culturele diversiteit en de persoonsgegevens beter beschermd zijn.
- De migratie heeft voor veel controverse binnen Europa gezorgd maar het is belangrijk dat Europa zich in de toekomst blijft openstellen voor vluchtelingen die in gevaar zijn. Europa moet het continent van de solidariteit blijven.
Solidariteit en het belang van de civiele samenleving
Een hele boterham. Sommige plannen klinken vertrouwd in de oren, andere zijn gedurfd of zelfs controversieel. De Europese Commissie speelt haar initiatiefrecht uit en het is aan de Raad om in de nabije toekomst beslissingen te nemen. We onthouden vooral dat Europa het continent van de solidariteit moet blijven en dat de toekomst van Europa het resultaat moet zijn van een democratisch debat waarin het middenveld een belangrijke rol speelt.
De volledige toespraak van Jean-Claude Juncker kan je hier vinden.
