Sociaal-cultureel werk moet ergens over gààn

Etnisch-culturele federaties (ECF), we komen ze niet zo vaak tegen in het innovatietraject. Nochtans werken de ECF volgens Lode Draelants, directeur van het Internationaal Comité, spontaan vernieuwend. We trokken naar Hasselt om hier het fijne over te weten te komen.

Wat bedoelde je precies, toen je zei dat ECF spontaan vernieuwend werken?

Lode Draelants: “Mensen uit lokale migrantenverenigingen hebben vaak weinig ervaring met het verenigingsleven en met vrijwilligerswerk zoals wij dat hier in Vlaanderen kennen. De medewerkers van het Internationaal Comité (IC) werken met een superdivers publiek: elke lokale groep is verschillend en uiteraard zijn er ook nog verschillen binnen die groepen: verschillen naar nationaliteit en daarbinnen nog eens naar etnie, verschillen in geloofsovertuiging, in taalgemeenschap, in ervaring met vrijwilligerswerk, in opleidingsniveau, enz. Dat vergt een op-maat-benadering van iedere groep, vertrekkend van hun specifieke sterktes en noden.

Typisch vragen lidverenigingen ons dan echter twee dingen die we moeilijk kunnen geven: een vaste plek om bijeen te komen en financiële middelen. We beraadden ons daarom een tijd geleden of we die op-maat-benadering niet anders konden aanpakken. Tegenwoordig richten we ons daarom niet zo zeer op de groep als organisatie, maar op de (noden en sterktes van de) gemeenschap àchter de organisatie. De vraag wordt dan: “Wat heeft uw gemeenschap nodig?”, in plaats van “Wat heeft uw organisatie nodig?”. Je bereikt zo veel makkelijker dieperliggende sociale thema’s, zoals onderwijs en opvoeding, zorgnoden, gezondheidsthema’s, tewerkstelling, enz.

We spreken daarbij ook bestuurders aan op hun leiderschap, in plaats van op de meer beperkte rol van bestuurslid. Het geeft veel meer energie en engagement dan wanneer enkel gefocust wordt op de vereniging. Begrippen als voorzitter, secretaris, vrijwilliger, … zijn trouwens cultuurgebonden begrippen, ‘leider’ is universeler. Wij worden dus uitgedaagd door de context van onze groepen om sociaal–cultureel werk en processen vernieuwend in te vullen.”

Wat betekent dat voor de educatieve medewerkers van het IC en hoe pakken jullie dat aan?

LD: “Het belangrijkst voor ons is dat onze medewerkers een ‘meerwaarde’ creëren voor de lokale verenigingen en gemeenschappen. Onze medewerkers moeten dus duizendpoten zijn die opportuniteiten herkennen en er op inspelen. We investeren daarom voortdurend in vorming van ons personeel, door middel van wekelijkse intervisiemomenten en coaching maar ook door langlopende opleidingen. Zij beschikken mede daardoor over een brede bagage van knowhow en sociale vaardigheden om in de diversiteit van onze lidverenigingen en in complexe situaties op zeer verschillende thema’s te kunnen inspelen. Bij aanwerving zijn diploma’s voor ons trouwens minder belangrijk dan aanwezige basisvaardigheden en groeipotentieel.

In functie van onze groepen en als hulp voor onze medewerkers werkten we ook een instrument uit om de diversiteit gestandaardiseerd in kaart te brengen. We beschrijven de processen die er plaats vinden. Na een paar jaar kunnen we evoluties vaststellen en onze ondersteuning verder verfijnen.

Wat kunnen andere organisaties van de ECF leren?

LD: “De oorspronkelijke drive en meerwaarde van het sociaal-cultureel werk is het creëren van verandering in de samenleving. Het sociaal-cultureel werk moet daar terug meer op inzetten. We moeten opnieuw de noden van de samenleving als doelstelling nemen, in plaats van te focussen op de noden van de eigen organisatie. Organisaties zijn een middel, geen doel op zich. Sociaal-cultureel werk moet ergens over gaan! Pas dan worden doelstellingen inspirerend. ECF zijn vernieuwend omdat ze met essentieel belangrijke veranderingsprocessen in de samenleving bezig zijn. Dat geeft dynamiek. Dat geeft ons het gevoel van met iets groters bezig te zijn dan enkel onze organisatie.”