Voor je persoonlijke ontwikkeling en om als actieve burger te kunnen participeren en mee bouwen aan de samenleving, heb je competenties nodig. Europese onderwijsaanbieders hebben 8 sleutelcompetenties naar voren geschoven waarop zij willen inzetten. Kunnen sociaal-culturele organisaties bijdragen aan de realisatie ervan?

De rol van het sociaal-cultureel volwassenenwerk

De Europese sleutelcompetenties behoren tot de opdracht van het formeel onderwijs en zijn eveneens een fundamenteel onderdeel van de missie van sociaal-culturele organisaties. Via de educatieve, de culturele en de gemeenschapsvormende functie en via maatschappelijke activering integreert het sociaal-cultureel volwassenenwerk mensen in de samenleving en stimuleert het hen een kritische houding aan te nemen. Vanuit deze positie kan een burger autonoom kiezen hoe hij of zij mee vorm geeft aan de publieke sfeer.

Welke sleutelcompetenties plaatst Europa centraal en waarin kan het sociaal-cultureel volwassenenwerk een rol spelen? We selecteerden vijf voorbeelden.

• Sociale en burgerschapscompetenties helpen je op een constructieve manier deel te nemen en vorm te geven aan het sociale en het professionele leven. Deze competenties stellen je in staat te leven in een gediversifieerde omgeving en stimuleren een probleemoplossende houding. Burgerschapscompetenties brengen sociale en politieke thema’s op begrip en zorgen ervoor dat je op een zinvolle en verantwoorde manier aan de publieke sfeer kan bijdragen.
• Cultureel bewustzijn en culturele expressie erkennen het belang van de creatieve expressie van ideeën, ervaringen en emoties in diverse vormen, zoals muziek, podiumkusten, literatuur en beeldende kunsten. Dit vereist een kennis van het eigen culturele erfgoed maar ook een bewustzijn van de culturele verscheidenheid. Je kan kunst en cultuur zowel smaken als maken.
• De leercompetentie verwijst naar het vermogen om een leerproces doelgericht te plannen en het ook vol te houden. Het is de competentie die je inzet om je eigen leerprocessen op een goede manier te organiseren.
• De competentie om te communiceren in de taal van het land waar je woont is belangrijk voor het interpreteren van de wereld en voor het aangaan van relaties met anderen. Verschillende sociaal-culturele organisaties ontplooien vanuit hun missie en visie initiatieven die anderstaligen het Nederlands op een praktijkgerichte manier aanleren en hun integratie stimuleren.
• Civiele geletterdheid is belangrijk voor een democratische samenleving. Burgers moeten voldoende het politieke systeem en de samenleving begrijpen. Men verwacht van hen dat ze ook deskundig zijn op het vlak van wetenschappelijke materies zoals klimaat of energie om op een autonome wijze een mening hierover te vormen en die mening in het publieke debat in te brengen. Civiele geletterheid veronderstelt dat politieke en wetenschappelijke materies kritisch maar ook op een verantwoorde manier voor de burgers toegankelijk worden gemaakt. Een uitdaging die in de missie van een aantal sociaal-culturele organisaties prominent aanwezig is.

Complementair

Als formele, niet-formele en informele educatieve aanbieders kunnen we van elkaar leren en elkaar ondersteunen door vanuit de specifieke eigenheid complementair acties op te zetten die een gemeenschappelijk doel nastreven. Enkele begrippen die ook voor het sociaal-cultureel werk belangrijk zijn, keren in het Europese referentiekader over de sleutelcompetenties steeds weer terug: kritisch denken, creativiteit, initiatief nemen en probleemoplossend vermogen.

Meer weten?

Het Europees Parlement en de Raad hebben de acht sleutelcompetenties in een aanbeveling gegoten. Onderwijsinstellingen in verschillende Europese landen integreren deze sleutelcompetenties nu in hun vakkenpakket. Wil je dieper ingaan op deze materie en de vertaling maken naar je eigen organisatie?

Download dan de volledige tekst ‘Sleutelcompetenties voor een leven lang leren’.