De sociaal-culturele sector wordt aangespoord om meer ondernemerschap aan de dag te leggen en op zoek te gaan naar een diversificatie van inkomsten. Sommigen gaan deze uitdaging met plezier aan, voor anderen ligt dit ‘principieel’ moeilijker. Het gaat niet alleen om de vraag “Hoe werk je samen met de profit?”, maar ook om een reeks ethische vraagstukken. Socius vroeg FairFin naar hun ethische code bij het samenwerken met banken.
Hervormen van het financiële systeem
FairFin wil samen met burgers en andere organisaties het financiële systeem hervormen in het voordeel
van mens en milieu. Daarom sensibiliseren ze mensen en organisaties over de rol van geld in de samenleving. Concreet doet FairFin dit bijvoorbeeld met de ‘Move Your Money’-week. Tijdens deze campagneweek moedigen ze mensen en organisaties aan om een stap te zetten richting duurzaam investeren. En dat kan op verschillende manieren: je kan je geld verplaatsen naar een duurzamere bank, je kan investeren in een coöperatie of aan de slag gaan met gemeenschapsmunten. Het doel is om tijdens deze week geld effectief te verplaatsen. Met als krachtig signaal aan overheden en banken dat mensen willen dat duurzaam investeren de norm wordt.
Diversificatie van inkomsten
Ethisch en duurzaam omgaan met geld is de core business van FairFin. Maar hoe bepalen zij hun normen? Met wie gaan zij al dan niet in zee? Naast subsidies van de overheid ontvangt FairFin inkomsten van commerciële spelers. Zo kan de beweging bijvoorbeeld jaarlijks rekenen op een commissie van VDK Spaarbank op basis van de totale spaarinlage van één van hun spaarproducten. Ook al gaat het hier niet om grote bedragen, toch heeft FairFin hier een duidelijke policy rond ontwikkeld.
Een ethische policy
Die policy ontstond naar aanleiding van een samenwerking met de toenmalige openbare spaarbank ASLK, zo’n 30 jaar geleden. Het ‘Krekelsparen’ was daar het resultaat van: het eerste duurzame alternatief voor spaarders die hun geld in sociale en ecologische projecten geïnvesteerd wilden zien. Voor FairFin was dit de ideale vorm van samenwerken met de profit. Ze gingen in zee met een partner die uitvoerde waar de beweging voor stond: een kleine bank die geld verdiende op een ethische manier. Fairfin kon mensen op deze manier een ethisch alternatief aanbieden en doorverwijzen naar het Krekelsparen. Ze hielden hier niet alleen geld aan over – een percentage van de gezamenlijke spaargelden werd in de vorm van een commissie doorgestort naar FairFin – maar ook heel wat menselijk kapitaal: de spaarders werden tegelijkertijd ook hun achterban.
Een goed product is niet voldoende
Met de overgang van ASLK naar Fortis begon het schoentje echter te wringen. Fortis was geen bank waarachter de beweging zich nog langer kon scharen. Meer nog, FairFin klaagde Fortis in haar campagnes aan omdat de bank schadelijke praktijken financierde. Tegelijkertijd ontving FairFin wel geld van Fortis via het Krekelsparen. Met de overname van BNP Paribas Fortis werd de discrepantie tussen de ethische formule van het Krekelsparen en de richting van het beleid dat BNP uitging te groot. FairFin en de bank zetten de samenwerking stop. Geen eenvoudige beslissing wanneer je weet dat de beweging hiermee ook een kwart van haar inkomsten liet gaan.
Een ethische ondergrens
Op het moment dat de samenwerking met BNP Paribas Fortis werd stopgezet, bood een andere bank zich aan als partner. Het is op dat moment dat FairFin een ethische ondergrens ontwikkelde. Banken zouden vanaf nu gescreend worden op vier grote thema’s: wapens, mensenrechten, arbeidsrechten en milieu. Wil FairFin samenwerken met een bank, dan moet deze bank een degelijk beleid hebben op twee van die vier thema’s. In de praktijk blijkt dat heel weinig banken in België aan dit criterium voldoen; enkel met VDK en Triodos wordt samengewerkt.
Durf kritisch te zijn
Naast deze ethische ondergrens hanteert FairFin ook een meer gevoelsmatig criterium: een partnership mag hen nooit verhinderen om kritisch te blijven over de bank in kwestie. Neem nu VDK: op verschillende vlakken levert de bank goed werk, maar wat betreft hun beleid op milieu en fossiele brandstof schiet het bedrijf dan weer te kort. De samenwerking met VDK staat FairFin niet in de weg hen daarop te wijzen.
Partnerships in de toekomst?
Het team van FairFin is niet bang om regelmatig hun ethische richtlijnen te herbekijken. Momenteel is de ethische ondergrens voldoende werkbaar om te verantwoorden wat ze doen en waarom ze het doen. Toch wordt bij FairFin nagedacht over hoe ze in de toekomst zullen omgaan met andere vormen van partnerschap. Zo wordt de beweging regelmatig gevraagd door bedrijven om advies te geven over duurzaam beleggen. Op termijn willen zij proberen daar financiering uit te halen. Ook in dat geval zal FairFin bepaalde minimumnormen hanteren zoals bijvoorbeeld de afspraak dat de beweging over de samenwerking mag communiceren naar de buitenwereld, zodat zij ook andere bedrijven kunnen aansporen hun beleid aan te passen.
Maak zelf de oefening
Voor Fairfin is het belangrijk dat de organisatie waarmee ze in zee gaat zelf ethisch is en een dito beleid voert. Maar het kan ook anders… Je kan ook een product van een bedrijf steunen omdat het ethisch is. Daarvoor hoef je het niet eens te zijn met het ganse beleid van de organisatie. Volgens FairFin moet elke organisatie voor zichzelf de oefening maken en criteria opstellen waarbij zij zich goed voelt.
