Of je het nu doet uit noodzaak of uit overtuiging, samenwerken met andere organisaties die dezelfde doelen nastreven, kan leiden tot krachtige bondgenootschappen. Maar hoe bouw je een succesvolle samenwerking uit? Waar vind je partners en hoe pak je het aan?

Waarom samenwerken?

Waarom zou je als organisatie samenwerken met andere partners? Grofweg zijn er drie mogelijkheden. De samenwerking kan vrijwillig zijn: samenwerken maakt het mogelijk om bepaalde kansen beter te benutten en het biedt meer mogelijkheden. Als organisatie kan je ook vaststellen dat je over te weinig kennis of middelen (personeel, financiën, materieel) beschikt om iets autonoom te realiseren. In dat geval is samenwerking noodzakelijk om een doel te bereiken. De derde mogelijkheid is dat je gedwongen wordt tot samenwerking omdat de subsidiegever dit eist; een voorbeeld hiervan zijn de federaties van vormingsinstellingen voor personen met een handicap.

De term ‘samenwerking’ dekt een heel brede waaier aan vormen en werkwijzen.

Dat de Vlaamse overheid belang hecht aan samenwerking, blijkt onder meer uit de gegevensregistratie voor onze sector. Voor de bewegingen, de volkshogescholen en de landelijke vormingsinstellingen worden de samenwerkingsverbanden in kaart gebracht. Daarbij worden partners inhoudelijk geclusterd volgens domein (cultuur, sport, welzijn…) en wordt ook een onderscheid gemaakt tussen diverse overheden enerzijds en middenveld- of particuliere organisaties anderzijds.

Eén vlag, veel ladingen

Wanneer we echter van dichtbij kijken wat al deze samenwerkingsverbanden precies omvatten, dan blijkt dat de term ‘samenwerking’ een heel brede waaier aan vormen en werkwijzen dekt: overlegplatforms, lerende netwerken, ad hoc samenwerkingen, kenniskringen, projecten, detacheringen, netwerksamenwerking, enz.

Enkele voorbeelden illustreren die grote diversiteit. Knisper, een deelwerking van het Vormingscentrum Opvoeding en Kinderopvang – VCOK, zet lerende netwerken op voor voorzieningen in de kinderopvang en staat in voor hun begeleiding. De rol die Knisper opneemt, is die van bruggenbouwer. Bij het opstarten van een nieuw netwerk zijn er vaak nog verschillende ‘eilanden’. Knisper werkt verbindend, slaat bruggen tussen de eilanden, met als resultaat dat na enkele sessies voorzieningen rechtstreeks met elkaar bellen, mailen of zelfs een Facebook-groep oprichten om verder met elkaar uit te wisselen. Een meerwaarde is ook dat de netwerkbijeenkomsten steeds plaatsvinden bij een van de voorzieningen. Zo kunnen de andere voorzieningen met nieuwe praktijken kennis maken en inspiratie opdoen voor de eigen werking.

Wie een samenwerkingspartner zoekt met een verlanglijstje in de hand en een nagenoeg kant-en-klaar concept in gedachten, komt meestal van een kale reis thuis.

Dat het niet altijd een inhoudelijke samenwerking hoeft te zijn, illustreert het Salesforce-verhaal. Salesforce is een CRM-systeem dat op maat van 15 organisaties uit onze sector door een commercieel bedrijf werd uitgewerkt. De samenwerking is echter ruimer: wie in het samenwerkingsverband zit, is lid van een kostendelende vereniging en krijgt een opleiding, ondersteuning bij de implementatie, het gebruik en het onderhoud van het systeem. Wat de organisaties afzonderlijk nooit hadden kunnen bolwerken, werd door samenwerking wel gerealiseerd.

Succesvol samenwerken

Wat maakt dat een samenwerking succesvol verloopt? We staan er meestal niet bij stil omdat samenwerken zo vanzelfsprekend lijkt. Nochtans ervaren heel wat mensen dat samenwerking niet altijd van een leien dakje loopt. Wie een samenwerkingspartner zoekt met een verlanglijstje in de hand en een nagenoeg kant-en-klaar concept in gedachten, komt meestal van een kale reis thuis. Samenwerken is een proces waarin heel wat factoren meespelen. Daarom is een goede vormgeving van het proces belangrijk. Er zijn ook werkafspraken nodig en spelregels. Elke samenwerking, in welke formule ook, stelt specifieke eisen aan het engagement en de inzet van de partners.