Naar jaarlijkse traditie borstelt het Online trendrapport van het Gentse digitale bureau Wijs een veelkleurig portret van de online trends en ontwikkelingen die op ons af komen. Wat valt daaruit te leren vanuit een sociaal-cultureel perspectief?

Verbinding maken

Volgens Pasquita Balcaen gaan we naar een tijd dat mensen weer verlangen om echt verbonden te zijn. Mensen zijn meer en meer op zoek naar waarde, naar zingeving. We willen niet meer kopen van of werken voor bedrijven die ethisch onverantwoord handelen. Kleinere, op niches gerichte communities komen meer voor en zijn een voorbeeld van hoe we op zoek zijn naar verbinding met elkaar.

Lokaal ingebedde alternatieven voor de grote sociale mediaplatformen zijn er al in België, zoals Hoplr, met een lokaal nieuwsoverzicht, een evenementenagenda en buurtpagina’s. In Nederland heb je MijnBuurtje.nl.

Big data en privacy

“Big Data” maken steeds meer gepersonaliseerde informatie en online dienstverlening mogelijk. Zoekresultaten in Google zijn voor iedereen anders, omdat ze gefilterd worden op basis van je persoonlijke surfgedrag. Op webshops krijg je gepersonaliseerde koopsuggesties op basis van je persoonlijke profiel.

De keerzijde van die medaille is het verlies van privacy. We beginnen ons zorgen te maken over onze persoonlijke data die op Amerikaanse servers staan en gebruikt worden voor doeleinden die we niet kennen. Waar bedrijven als Facebook en Google een paar jaar geleden weinig verkeerd konden doen, stellen we hun praktijken nu wél in vraag. Big Data lijkt vooral in de richting van commerciële uitbuiting te evolueren. (Tom De Bruyne).

Data-tsunami

Er wordt vandaag de dag online zoveel informatie verspreid dat je die onmogelijk nog bekeken of gelezen krijgt. En dus gaan de grote aanbieders zoals Google en Facebook filteren: je krijgt enkel nog te zien wat volgens hen kwalitatief en relevant is. Dat maakt het steeds moeilijker om je publiek te bereiken. Wil je als merk dan toch doorheen die filters geraken, dan heb je beperkte opties. Bij Facebook betekent dat betalen om in de nieuwsfeed te geraken, en bij alle grote sociale netwerken en Google dat je de kwaliteit van je content flink moet opkrikken (Tom De Baere). Maar hoe komt je content dan uiteindelijk toch bij je doelgroep terecht? Doordat gebruikers jouw content vertrouwen, er op sociale netwerken met elkaar over communiceren en je verhaal delen.

Peer-to-peer en do -it-yourself

(Digitale) technologie wordt steeds belangrijker. De Do-It-Yourself-trend blijft zich verder ontplooien. We krijgen met z’n allen te maken met een andere geletterdheid. Het gaat daarbij niet om één technologie of programmeertaal die iedereen, maar eerder om het ontwikkelen van een maker-attitude (Hannes d’Hulster). CoderDojo, een non-profitbeweging die wereldwijd gratis bijeenkomsten organiseert voor jongeren van 7 tot 18 jaar om in clubverband te leren programmeren, situeert zich in deze trend. (Pedro De Bruyckere)

Peer-to-peer diensten als Airbnb.com(kamers verhuren), Uber.com (peer-to-peer taxidienst), Getaround.com (peer-to-peer autoverhuur), Buymywardrobe.com (tweedehandskleding) of Thuisafgehaald.be (maaltijden delen met je buren) maken opgang, en wel op een manier die vaak disruptief is en de klassieke businessmodellen in verschillende sectoren op de helling zet: interacties verlopen rechtstreeks tussen deelnemers en de klassieke tussenpersonen of -organisaties worden buiten spel gezet.

Wat doe je daar als scw mee?

Online aanwezig zijn met kwalitatieve content

Om niet te verzuipen in de informatietsunami is sterke content dus noodzakelijk. In principe is dit voor het sociaal-cultureel werk geen probleem. We zetten cursussen en projecten op over allerlei onderwerpen en hebben, ieder op zijn gebied, heel wat expertise in huis. Wat we te weinig doen is het naar buiten brengen van onze kennis en knowhow door middel van blogs, video’s, e-books, MOOCs (Massive Open Online Courses) enzovoort.

De rijkdom van het sociaal-cultureel werk blijft vaak binnenskamers. Het bloggen over thema’s die voor de organisatie belangrijk zijn, het vertellen over geslaagde praktijken, het downloadbaar maken van een e-book als kennismaking of voorproefje: het zijn manieren om online zichtbaarder aanwezig te zijn. Zo versterk je je positie als betrouwbare expert op jouw gebied en leid je wellicht een nieuw publiek naar je offline aanbod.

Een tweede manier om met informatie-overload om te gaan is, naast het produceren van eigen content, het ‘cureren’ van informatie die op het web beschikbaar is. Als sociaal-culturele organisatie kan je een betrouwbare filter zijn om je publiek te helpen bij het selecteren van kwalitatieve content uit de massa informatie die dagelijks op hen afkomt. Dat kan bijvoorbeeld door op je Facebook- of Twitterpagina relevante informatie uit verschillende bronnen te delen en van commentaar/contekst te voorzien. Dit is ook een goede manier om zelf bij te blijven en in één moeite je kennis te delen met anderen.

Storytelling en communityvorming

De kracht van digitaal is het verhaal. Verhalen zijn de stuwende kracht voor maatschappelijke actie, bewustwording en beweging. Sterke verhalen op sociale media maken die actie, die beweging tastbaar voor een hele grote groep mensen. De uitdaging voor verenigingen is mensen te laten vertellen over de kracht, de goesting en de betekenis die ze ervaren bij wat ze doen. Organisaties gaan dus binnenshuis op zoek naar collega’s die dat digitale verhaal willen vormgeven. Dat vraagt een cultuurverandering, waarbij de muren tussen verschillende afdelingen verbrokkelen. Dit betekent ook vaak een mentaliteitsverandering: van personeelsleden afschermen van sociale media tijdens de werkuren naar het gebruik van sociale media aanmoedigen. Zo worden ze ambassadeurs van je merk (Liesje Berteloot).

Online communities zijn er in allerlei soorten en maten. Veel sociaal-culturele organisaties zetten bijvoorbeeld Facebookgroepen op om het contact tussen de leden te onderhouden. Andere communities ontstaan op een spontane, niet-georganiseerde manier; denk bijvoorbeeld aan de vele geef- en ruilgroepen op Facebook of aan meetup.com, een platform waarbij je mensen uitnodigt om toe te treden tot een lokale groep rond een gedeelde interesse. Ook hier is online aanwezig zijn belangrijk, niet enkel op platformen die je zelf controleert, maar ook als deelnemer aan andere online netwerken die aansluiten bij de stroom waarin je eigen organisatie zich beweegt.

Do-It-Yourself aanpak

Digitale technologie is iets wat we ons kunnen en moeten toe-eigenen om een antwoord te bieden aan het (bijna-) monopolie van de Googles en Facebooks van deze wereld. Digitale competentie, in de zin van actief met technologie aan de slag kunnen, wordt steeds belangrijker. Initiatieven als het eerder genoemde Coderdojo of Mozilla Webmaker bieden hier inspiratie voor.

Digitale competentie houdt ook in dat je als organisatie vaardig met allerhande nieuwe technologieën kunt omspringen. Dat je binnen de organisatie (of het eigen netwerk) een minimale expertise ontwikkelt in het zelf beheren van online tools en platformen. Gelukkig kan dat inmiddels zonder gespecialiseerde technische kennis. Zo is het opzetten van een eigen blog op WordPress een zaak van luttele minuten. Met een gezonde dosis nieuwsgierigheid, experimenteerruimte en visie kom je al een heel eind.

 Download hier het Online Trendrapport van Wijs.

 Abonneer je op onze Scoop.It! pagina’s over sociale media en e-leren en krijg regelmatige updates en tips over het inzetten van digitale technologie.