Sterke digitale communicatie vraagt om aantrekkelijke beelden. Maar waar vind je goed fotomateriaal? Niet alles op Google mag je immers zomaar gebruiken. Net als elk ander creatief product worden ook foto’s beschermd door het auteursrecht. Dé oplossing: rechtenvrije foto’s gebruiken.
Mag ik foto’s gebruiken die ik op het internet vind?
Hoe gemakkelijk het ook is om leuke foto’s van het internet te halen en in je eigen website of presentatie te plakken, het mag in principe niet zonder goedkeuring van de auteur. In essentie houdt het auteursrecht in dat je een creatief werk – een tekst, een foto, een stuk muziek, een grafisch ontwerp – niet mag gebruiken zonder toestemming van de maker. Wie een werk heeft gecreëerd, behoudt de controle over reproductie, aanpassing en publicatie ervan.
Daarnaast hou je ook best het portretrecht in de gaten. Je mag wettelijk gezien een persoon niet herkenbaar in beeld brengen zonder zijn uitdrukkelijke toestemming. Een afbeelding van een persoon mag je evenmin gebruiken of hergebruiken zonder toestemming. Het is bijvoorbeeld wettelijk niet toegestaan om een privéfoto die je via Facebook vond op je website of blog te gebruiken. Wat wél mag is menigten fotograferen of filmen, waarbij je de aandacht niet richt op een welbepaald persoon, toevallige voorbijgangers en publieke personen.
In de online test van Storylab kom je hierover op een leuke manier alles te weten.
Sommige rechten voorbehouden
Voor alles wat op het internet staat, moet je alle regels van het auteursrecht respecteren: all rights reserved. Dit betekent in het bijzonder dat je toestemming nodig hebt van de rechthebbenden om een tekst of afbeelding in je eigen website, blog of nieuwsbrief te gebruiken. Het delen, overnemen, embedden en remixen van content is echter een onlosmakelijk onderdeel van de manier waarop het internet op dit moment werkt, en dat wil nogal eens haaks staan op een klassieke interpretatie van het auteursrecht.
Daarom werden onder de overkoepelende termen copyleft en open content specifieke licentiesystemen ontwikkeld waarbij de maker zijn rechten behoudt, maar zijn werk onder bepaalde voorwaarden beschikbaar stelt: some rights reserved. Zo krijgt het publiek de vrijheid om een (digitale) creatie en alle afgeleide werken te wijzigen, te verbeteren en te herdistribueren. Het bekendste voorbeeld van zo’n licentie is Creative Commons.
Creative Commons
Met een Creative Commons-licentie behoud je je auteursrechten en sta je anderen toe jouw werk te kopiëren onder de voorwaarde dat ze je naam vermelden en rekening houden met de andere voorwaarden die je zelf stelt. Je kan kiezen tussen zes licenties door de elementen hieronder te combineren.
 |
Naamsvermelding (BY): Je mag het werk van deze auteur kopiëren, verspreiden, tonen en opvoeren, en afgeleid materiaal maken dat op het werk gebaseerd is, maar uitsluitend als je de maker vermeldt. |
 |
NietCommercieel (NC): Je mag dit werk kopiëren, vertonen, verspreiden en opvoeren, ook materiaal dat op het werk gebaseerd is, maar niet als je het voor commerciële doeleinden wil gebruiken. |
 |
GelijkDelen (SA): Je krijgt de toestemming om van dit werk afgeleid materiaal te maken onder de voorwaarde dat je het onder dezelfde licentie vrijgeeft als het originele werk. |
 |
GeenAfgeleideWerken (ND): Je mag dit werk kopiëren, distribueren, vertonen en opvoeren mits het werk in de originele staat blijft. Je mag het werk niet gebruiken als basis voor nieuw materiaal. |
Als je Creative Commons-materiaal op je website of in je presentatie gebruikt, vermeld dan minstens de naam van de auteur en eventueel ook de url waar je de foto gevonden hebt. Dat is niet alleen een juridische, maar ook een ethische kwestie.
Waar vind ik Creative Commons beeldmateriaal?
Foto’s zoeken begint vaak bij Google. Bij het zoeken naar afbeeldingen kan je de resultaten filteren volgens licentie.
Op de bekende fotosite Flickr vind je onder flickr.com/creativecommons duizenden afbeeldingen, gerangschikt volgens licentie.
Wikimedia is de media-afdeling van Wikipedia. Ook hier vind je massa’s rechtenvrij beeldmateriaal. Als je in je website een Wikimedia-afbeelding gebruikt, kopieer dan de “Attribution” informatie in de Alt-tekst van de afbeelding, of zet ze (in verkorte vorm) onderaan de foto die je in je presentatie gebruikt.
Een handig vertrekpunt om afbeeldingen – en ook muziek – te zoeken, is de zoekmachine van Creative Commons zelf. Op search.creativecommons.org kan je makkelijk aanduiden in welke van de beschikbare bronnen je wil zoeken.
Andere bronnen voor rechtenvrije foto’s
Daarnaast heb je ook nog heel wat andere, commerciële databanken waar je ook gratis foto’s kunt vinden. Een van de grootste is freeimages.com, een site van het bekende fotoagentschap Getty Images. Wel even uitkijken: de site bevat ook verwijzingen naar betalende foto’s van Getty Images. Nog meer materiaal vind je via frankwatching.com/archive/2014/08/27/online-beeldmateriaal-hier-vind-je-de-beste-gratis-fotos/ .
Publiceer je eigen foto’s onder Creative Commons
Het is een goed idee om je eigen foto’s onder een Creative Commons licentie te publiceren. Dat geeft je een betere wettelijke bescherming. Deze licentie maakt immers deel uit van de officiële Belgische en internationale auteursrechtwetgeving. Bovendien is het vaak juist goed dat je foto’s door zo veel mogelijk mensen gedeeld en verspreid worden; dat bevordert de zichtbaarheid van je organisatie en je boodschap. Hoe je daarbij praktisch te werk gaat, lees je op creativecommons.nl/eerste-keer/ .
