Duurzame ontwikkeling, respect voor de mensenrechten, samenwerking, solidariteit, vrede, inclusie, sociale rechtvaardigheid en zorg voor de omgeving. Dit zijn begrippen die je vaak terugvindt in de visie en de missie van sociaal-culturele organisaties in Vlaanderen. Ook UNESCO draagt deze pijlers hoog in het vaandel. Benieuwd naar hoe zij dit willen uitdragen in hun educatief beleid op wereldvlak?

Rethinking education

De UNESCO, een mondiale speler op het vlak van het educatief beleid, komt met een inspirerende en toekomstgerichte dialoogtekst ‘Rethinking Education. Towards a global common good?’ naar buiten die getuigt van een brede visie op het levenslang leren. Het leren vertrekt vanuit een humanistische blik op educatie en vanuit duurzame ontwikkeling in de wereld. Daarnaast is hun uitgangspunt gebaseerd op respect voor het leven, menselijke waardigheid, gelijke rechten, sociale rechtvaardigheid, culturele diversiteit, internationale solidariteit en een gedeelde verantwoordelijkheid voor een duurzame toekomst.

De UNESCO toont in de dialoogtekst een wereldwijde kijk die duidelijk andere accenten legt dan Europa. Europa heeft het vaak over leren in functie van inzetbaarheid op de arbeidsmarkt, het aanzwengelen van het concurrentievermogen en van economische groei. De mens in zijn geheel en het belang van de civiele samenleving in het beleidsplaatje wordt hierbij onderbelicht.

Duurzame ontwikkeling van de wereld

Economische groei heeft de afgelopen jaren nieuwe rijkdom gecreëerd en gezorgd voor een daling van de algemene armoedegraad. Maar de kwetsbaarheid van mens en samenleving, ongelijkheid, exclusie en geweld zijn nog niet de wereld uit. Daarbij veroorzaken de huidige economische productie en consumptie mee de algemene opwarming van de aarde en de achteruitgang van het milieu.

Waar het debat over de mensenrechten inhoudelijk sterker is geworden de afgelopen jaren, stelt UNESCO vast dat het steeds moeilijker wordt om deze rechten concreet toe te passen. Een duidelijk voorbeeld daarvan is het toenemend empowerment van vrouwen dat in schril contrast staat met het toegenomen geweld tegen vrouwen, meisjes en kinderen.

Waar het debat over de mensenrechten inhoudelijk sterker is geworden de afgelopen jaren, stelt UNESCO vast dat het steeds moeilijker wordt om deze rechten concreet toe te passen.

We zijn meer dan ooit met elkaar verbonden in deze wereld en terwijl dit een voorwaarde kan zijn voor nieuwe vormen van uitwisseling, meer samenwerking en solidariteit, zien we een toename van culturele en religieuze intolerantie en van conflictueuze situaties. Het is een wereldwijde uitdaging voor educatie om hierop een antwoord te bieden. Het dwingt alle betrokkenen om de doelstellingen en de organisatie van educatie dringend opnieuw te formuleren in een mondiaal kader.

Een humanistische benadering van educatie

Een humanistische benadering betekent dat de ontwikkeling van educatie wordt gestuurd vanuit de zorg voor de omgeving. Dit concretiseert zich in een bekommernis over vrede, inclusie en sociale rechtvaardigheid. De ethische en morele uitgangspunten van een humanistische benadering verwerpen geweld, intolerantie, discriminatie en uitsluiting.

Een humanistische benadering betekent dat de ontwikkeling van educatie wordt gestuurd vanuit de zorg voor de omgeving.

Educatie mag zich niet beperken tot een economische finaliteit, maar moet de ambitie hebben om de verschillende levenssferen (gezinsleven, vrije tijd, arbeidssfeer, etc.) van de mens te omvatten. Een humanistische benadering heeft dan ook onvermijdelijk gevolgen voor de definiëring van leerinhouden en de keuze van een pedagogische invalshoek. Ook de rollen die leraars en vormingswerkers opnemen zijn aan herziening toe.

Educatie en kennis zijn een ‘publiek goed’

‘Rethinking education’ stelt dat kennis en educatie een publiek goed zijn. Dat idee van een ‘publiek goed’ is ook van toepassing voor de niet-formele en informele educatie. Dit veronderstelt dat de creatie, de verwerving, het erkennen en het gebruik van kennis een collectief maatschappelijke doelstelling is. Dit benadrukt het belang van het participatief proces om het ‘publieke goed’ te omschrijven. Educatie moet georganiseerd worden in een wereld die meer dan vroeger onderling afhankelijk is, die streeft naar duurzame ontwikkeling en geïnspireerd wordt door solidariteit.

De UNESCO wil als mondiale actor haar rol als globaal observatorium en haar normatieve functie gebruiken om dit debat aan te zwengelen.

Lees de volledige tekst ‘Rethinking Education. Towards a global common good?’: Rethinking Education Unesco.