Vanuit sociaal-culturele praktijken en vrijwilligerswerk zijn in de loop der jaren organisaties ontstaan die deze praktijken meer professioneel en geïnstitutionaliseerd vormgeven, begeleiden, faciliteren. Sociaal-cultureel volwassenenwerk – en zeker het erkende en/of gesubsidieerde sociaal-cultureel volwassenenwerk – speelt zich daarom af in en rond organisaties en de mensen die er werken, hetzij professioneel hetzij vrijwillig. Hoe die organisaties functioneren, hoe ze gestructureerd zijn, hoe de werkingsprocessen verlopen, … dat alles bepaalt mee hoe doelmatig en doeltreffend het sociaal-cultureel volwassenenwerk is.
Sociaal-culturele volwassenenorganisaties zijn bijna altijd vzw’s (verenigingen zonder winstoogmerk). Veel elementen uit de ‘organisatiekunde’ zijn van toepassing op socialprofit-organisaties, maar er zijn ook elementen die eigen zijn aan het sociaal-cultureel volwassenenwerk en daarom een aangepaste organisatieontwikkeling vragen.
Doelmatig en doeltreffend werken, rationeel en planmatig handelen, maatschappelijk verantwoord ondernemen, de competenties van professionele en vrijwillige medewerkers zinvol combineren, … zijn voor zowat alle sociaal-culturele volwassenenorganisaties voortdurende uitdagingen die niet altijd even vlot kunnen opgenomen worden onder druk van vele andere opdrachten en engagementen.
EFQM-model
Het EFQM model, afkomstig uit de kwaliteitszorg, is een goed referentiekader om naar een organisatie te kijken. Het overschouwt alle aspecten van een organisatie: leiderschap, medewerkers, middelen, partners, werkingsprocessen, resultaten.
De European Foundation for Quality Management werd in 1988 opgericht door veertien grote ondernemingen als antwoord op de Japanse kwaliteitsbenadering, die gekoppeld werd aan de zogenoemde Deming-Award en de Amerikaanse Malcom Baldrige National Quality Award. Het EFQM-model ontwikkelde zich voortdurend en wordt ondertussen wereldwijd gebruikt in zowel profit- als non-profitorganisaties.
Omwille van het dynamische karakter en de invloed van de nieuwe managementdynamiek in de publieke sector, werd het EFQM model for Bussiness Excellence in de loop van 1999-2000 herbekeken en omgevormd tot het EFQM-Excellence 2000 model. Hierdoor wordt duidelijk gemaakt dat het EFQM-model ook toepasbaar is in de publieke sector.
Het EFQM model splitst de organisatie op in. Dit heeft als voordeel dat alle activiteiten van de organisatie kunnen ondergebracht worden in de functionele velden en de structuur van de organisatie een zekere transparantie krijgt.
De negen velden worden verder onderverdeeld in een organisatiegebied en een resultaatgebied. De bevindingen uit het resultaatgebied moeten het gevolg zijn van de inspanningen die geleverd worden in het organisatiegebied en moeten op hun beurt aanleiding geven tot leren en verbeteren.
Tot het organisatiegebied behoren het leiderschap, strategie en beleid, medewerkers, middelen en tot slot de processen. Deze organisatievelden zorgen voor resultaten binnen één of meerdere velden van het resultaatsgebied. Daar worden de personeelstevredenheid, waardering door klanten en waardering door de maatschappij gemeten. De eindresultaten moeten op hun beurt de input leveren voor innovatie en leren.
