Dit is een uittreksel uit de Socius-publicatie Sociaal-cultureel werk in de digitale samenleving.

De Amerikaanse onderwijspsycholoog Benjamin Bloom publiceerde in 1956 een systeem voor de classificatie van (cognitieve) leerdoelstellingen ten behoeve van het geschiedenisonderwijs. Het resultaat werd bekend onder de naam ‘de taxonomie van Bloom’. Deze indeling wordt nog steeds gebruikt en is een handzaam middel voor studenten en docenten om leerdoelstellingen en -activiteiten te ordenen en te benoemen.

Bloom en de zijnen hebben de vaardigheden geordend in een opklimmende moeilijkheidsgraad. Je zou de taxonomie als een trap kunnen voorstellen. Iedere volgende trede is ingewikkelder en omvat steeds de vorige treden. Bloom omschrijft de opeenvolgende vaardigheidsniveaus als kennis, inzicht, toepassing, analyse, synthese en evaluatie. In 2001 publiceerden Lorin Anderson en David Krathwohl een herziene versie. Ze vervingen de aanduidingen van de verschillende niveaus door werkwoorden en herinterpreteerden een paar categorieën. Het resultaat: onthouden, begrijpen, toepassen, analyseren, evalueren, creëren.

De taxonomie van Bloom, Anderson en Krathwohl biedt nog steeds een goed kader om het leerproces te beschrijven. Vooraleer we iets kunnen begrijpen moeten we het ons herinneren, vooraleer het toe te passen moeten we het begrijpen, enzovoort. De invulling van de verschillende leertaken en vaardigheden die daarbij komen kijken verandert echter in een digitale omgeving. De vaardigheid ‘onthouden’ bijvoorbeeld heeft tegenwoordig meer te maken met weten waar je bepaalde informatie kunt terugvinden dan met het uit het hoofd leren. Communicatie en samenwerking zijn in de kennissamenleving nog fundamenteler dan vroeger.

Daarom ontwikkelde Andrew Churches een nieuwe, digitale versie die rekening houdt met de mogelijkheden en vereisten van de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën. Voor elk van de kennis- en vaardigheidsniveaus gaat hij na welk soort (digitale) activiteiten eraan te pas komen.

Onthouden (remembering)

Herkennen of oproepen van kennis uit het geheugen krijgt in een digitale context eerder de betekenis van het kunnen terugvinden van informatie. De hoeveelheid beschikbare informatie is immers zo groot en groeit zo snel aan dat het niet doenbaar is is om alle relevante kennis te onthouden en onderhouden. Nieuwe vaardigheden die hier thuishoren zijn ondermeer

• markeren van relevante tekstfragmenten (met de markeerstiftfunctie die je in tekstverwerkers als Word en OpenOffice terugvindt)
• bladwijzers (favorieten): verwijzingen naar websites, documenten en bestanden opslaan in je webbrowser voor later gebruik
• sociale netwerken: het leggen van verbindingen tussen mensen is een sleutelelement voor samenwerken en netwerken
• social bookmarking: een online vorm van bladwijzeren door je favorieten op een publiek toegankelijke website op te slaan, te ordenen en annoteren via tags (trefwoorden) en te delen met anderen
• zoeken of googelen: in de eenvoudige vorm van het opgeven van een zoekwoord of -zin.

Begrijpen (understanding)

Begrijpen is meer dan herkennen of herinneren. Het gaat over het construeren van betekenis door het leggen van verbanden, het samenvatten, vergelijken en in eigen woorden verklaren van concepten en ideeën. Digitale aanvullingen zijn hier

• Gevorderd en booleaans zoeken: het ontwikkelen en verfijnen van zoekstrategieën door het gebruik van meerdere zoektermen, ‘AND’-‘OR-‘NOT operatoren enzovoort.
• Blogdagboek: het bijhouden van een dagboek over een specifieke taak of activiteit laat minimaal zien hoe de auteur het gerapporteerde onderwerp begrijpt. Dit kan leiden tot een toepassing op hoger niveau, zoals discussie of samenwerking
• Categoriseren en taggen: websites, materialen en bestanden zinvol ordenen met behulp van online tools. Dit gaat verder dan eenvoudig bladwijzeren. Om zinvolle metadata of trefwoorden (tags) toe te kennen moet de lerende de inhoud van de bronnen kunnen begrijpen.
• Commentariëren en annoteren: er bestaan heel wat tools om teksten, webpagina’s en pdf-documenten te annoteren. De gebruiker ontwikkelt inzicht door commentaar te leveren bij de documenten. Dit is vergelijkbaar met het maken van schriftelijke notities, maar een stuk krachtiger omdat je digitale notities kunt linken en indexeren.
• Abonneren: het inschrijven op relevante RSS-feeds en deze verzamelen in je mailbox of een RSS-lezer als Feedly is een stap verder ten opzichte van bookmarking. Niet het abonneren zelf, maar het lezen en herhaaldelijk bezoeken brengt inzicht bij.

Toepassen (applying)

Een procedure uitvoeren of implementeren; werken met modellen, presentaties, interviews en simulaties. In een digitale context houdt dit in:

• Bedienen en gebruiken: het gebruiken van hard- en software (computer, digitaal fototoestel…) om een specifiek doel te bereiken
• Spelen: games worden belangrijker in een educatieve context. Succesvol spelen van een game vereist begrip van de achterliggende taak en proces en beheersing van een aantal vaardigheden
• Uploaden en delen: het plaatsen van foto’s, filmpjes en documenten op sites als Flickr, YouTube en Slideshare is een eenvoudige vorm van samenwerking
• Bewerken: de meeste digitale media (tekst, beeld, geluid,video) kan je, al dan niet online en al dan niet collaboratief, met specifieke software (editor) en volgens bepaalde procedures bewerken (editeren)

Analyseren (analyzing)

Materialen of concepten opdelen in onderdelen, de onderlinge samenhang en bedoeling bepalen. Dit veronderstelt differentiëren, organiseren, onderscheid maken tussen verschillende componenten. Voor wat de digitale aspecten betreft:

• Linken: het verbinden van documenten en webpagina’s door middel van interne en externe hyperlinks
• Mashups: het integreren van verschillende gegevensbronnen (teksten, afbeeldingen, hyperlinks) in één document, bijvoorbeeld een blog of wiki. Nieuwe mogelijkheden en technieken zoals widgets en andere embeddingtechnieken maken dit steeds makkelijker.
• Reverse engineering/cracking: het deconstrueren van een object om inzicht te krijgen in de opbouw, werking, sterktes en zwaktes.

Evalueren (evaluating)

Beoordelingen maken op basis van criteria en standaarden door middel van controle en kritiek.
Digitale aanvullingen zijn hier:

• Commentaar en reflectie via bloggen: constructieve kritiek en reflectieve praktijk worden gefaciliteerd via het schrijven van en reageren op blogberichten
• Posten: commentaar plaatsen op blogs en discussiefora is een manier om op een gestructureerde manier een gedachte of concept te evalueren
• Modereren: evaluatie van hoog niveau; de moderator van een online discussie moet de waarde van een bijdrage kunnen inschatten vanuit verschillende perspectieven
• Samenwerken en netwerken: samenwerken aan gedeelde kennis is een kerncompetentie. Effectief samenwerken omvat de evaluatie van de sterktes en bekwaamheden van de deelnemers en hun bijdragen. Netwerken is het contact maken met personen die voor de uit te voeren taak relevant zijn.
• Valideren: de waarde, het waarheidsgehalte van informatiebronnen bepalen

Creëren (creating)

Elementen bij mekaar brengen om een nieuw, coherent en/of functioneel geheel te vormen; elementen reorganiseren in een nieuw patroon of structuur.
In een digitale context:

• Publiceren: het produceren van tekst, beeld, geluid of multimedia, online of op de eigen computer, wint voortdurend aan belang. Het gaat hier niet enkel over de inhoud, maar over het hele proces en product: is dit de juiste keuze voor dit onderwerp? Is dit de juiste keuze voor dit publiek? Blogs,wiki’s en andere online tools voor kennisdeling horen hier zeker thuis
• Multimedia, mixing en remixing: tools voor animatie, video- en geluidsbewerking worden steeds beschikbaarder en gebruiksvriendelijker. Via eigen opnames, mixen en remixen van bestaande inhoud (mashups) komen tot unieke en originele producten
• Regisseren en produceren: een globale visie is nodig en een goed inzicht in de afzonderlijke componenten om tot een productie of voorstelling te komen
• Programmeren: ontwikkelen van specifieke toepassingen binnen gestructureerde omgevingen, bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van websites , games of multimediatoepassingen