De ‘New Skills Agenda’

De Europese Commissie lanceerde in juni 2016 haar ‘New Skills Agenda’. Dit document bestaat uit tien maatregelen die Europeanen zouden moeten helpen om een breed scala aan vaardigheden te ontwikkelen die in de eerste plaats gericht zijn op inzetbaarheid op de arbeidsmarkt én op verhoging van het concurrentievermogen en groei in Europa. Zo wil de Commissie de basisvaardigheden van burgers garanderen en inzetten op de digitalisering in de samenleving.

Een positief initiatief, hoewel je vanuit het sociaal-cultureel werk en een bredere kijk op educatie toch een aantal fundamentele opmerkingen kan maken.

De Commissie erkent ook de rol en het belang van volwasseneneducatie. Daarnaast pleit ze voor het beoordelen van vaardigheden. De toepassing van deze tien maatregelen is gespreid over het najaar van 2016 tot eind 2017.

Een positief initiatief, hoewel je vanuit het sociaal-cultureel werk en een bredere kijk op educatie toch een aantal fundamentele opmerkingen kan maken. We lijsten hieronder enkele bedenkingen op.

Te enge kijk op competenties en vaardigheden

De focus van de maatregelen had veel breder kunnen zijn dan het strikt arbeidsmarktgerichte om te kunnen spreken van een ‘volwaardige’ vaardighedenagenda. De crisis in Europa is niet alleen van economische aard en bijgevolg niet enkel het resultaat van een gebrek aan vaardigheden voor de arbeidsmarkt, maar ook van een duidelijk tekort aan maatschappelijke competenties zoals bijvoorbeeld actief en democratisch burgerschap, het bevorderen van sociale samenhang, solidariteit en het kritisch denken.

Waar zijn de competenties gebleven?

Wat ook opvalt is het consequente gebruik van de term vaardigheden (skills) en dit ter vervanging van het begrip ‘competenties’ die zowel kennis, vaardigheden als attitudes omvatten. ‘Vaardigheden’ worden door de Commissie omschreven als de kennis, het inzicht, het verstaan van kennis en de vaardigheid om dit uit te voeren.

Eerdere bijdragen van Europa, zoals bijvoorbeeld de acht sleutelcompetenties die door de educatieve aanbieders werden naar voor geschoven, getuigen duidelijk van een bredere en meer maatschappelijke visie. Ze geven een volledig beeld van de prioritaire competenties zowel voor de samenleving als voor de arbeidsmarkt.

Enkele positieve maatregelen

Eén van de belangrijkste maatregelen is de ‘vaardighedengarantie’ (skills guarantee). De vaardighedengarantie moet laaggeschoolde volwassen helpen om een minimumniveau te verwerven op het vlak van lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden. Ongeveer zeventig miljoen EU-inwoners behalen dit niveau momenteel niet en de verschillen zijn groot binnen de EU-landen. De Commissie hecht ook veel belang aan het (h)erkennen en valideren van deze minimumvaardigheden.

De Europese Commissie heeft in haar voorstel ook aandacht voor de digitale transformatie van de economie. Burgers moeten over de nodige digitale vaardigheden beschikken. Jammer dat in de verdere concretisering van deze maatregel de digitale vaardigheden met een maatschappelijk nut ontbreken en dat er enkel sprake is van die digitale vaardigheden die zich exclusief richten op de arbeidsmarkt.

Positief is dat Europa pleit voor een instrument om de vaardigheden en de kwalificaties van migranten en vluchtelingen reeds in een vroeg stadium in kaart te brengen.

Eind 2017 wil de Commissie ten slotte ook de set van acht sleutelcompetenties herzien. In de eerste plaats wil ze de integratie van deze competenties in de onderwijs- en opleidingscurricula verder stimuleren. Ook hier is aandacht voor het inschalen en beoordelen van deze competenties. Daarnaast wil ze de sleutelcompetentie die verbonden is aan het ondernemerschap en de innovatiegerichtheid aanpassen. Dit is een positief gegeven, zeker in combinatie met de maatregel die hierboven vermeld werd over migranten en vluchtelingen.

De New Skills Agenda is een belangrijke ingreep van de Europese Commissie. Positief is dat er aandacht is voor de rol van de volwasseneneducatie en voor de noodzaak om het levenslang leren aan te moedigen. Ook de focus op achtergestelde groepen getuigt van realisme en tenslotte is er de expliciete erkenning, gespreid over verschillende maatregelen, van het belang van vaardigheden die op een niet-traditionele en informele manier werden verworven.

En toch een gemiste kans

Een volwaardige ‘New Skills Agenda’ moet rekening houden met de maatschappelijke behoeften en competenties van burgers. Daarom pleiten wij ervoor dat de Europese Commissie dit initiatief linkt aan andere Europese beleidsinitiatieven. Concreet kan bijvoorbeeld de ‘New Skills Agenda’ vervolledigd worden door de link te leggen met de verklaring van Parijs van maart 2015, waarin de Europese onderwijsministers het belang van het aanleren van civiele competenties bevestigen. Dit zou het appel van de New Skills Agenda ongetwijfeld verbreden en vergroten en uiteindelijk verbeteren. Pas dan kan men ook het maatschappelijk middenveld aanspreken en engageren voor deze nieuwe vaardighedenagenda.