Als je in Vlaanderen niet over het juiste diploma beschikt, kom je moeilijk aan bod op de arbeidsmarkt of heb je geen toegang tot bepaalde opleidingen. Nochtans kan je heel wat geleerd hebben op andere plekken en momenten in je leven dan op de schoolbank: op de werkplek, als vrijwilliger, tijdens cursussen in je vrije tijd, als bestuurslid van een vereniging,… Al wat je daar geleerd hebt, noemt men eerder of elders verworven competenties.
EVC (Erkennen van Verworven Competenties) en HVC (Herkennen van Verworven Competenties) helpen mensen met:
- het zich bewust worden van de verworven competenties
- het verwoorden van de verworven competenties
- het documenteren van de verworven competenties zodat ze deze ook aan de buitenwereld getoond kunnen worden
Het werken aan competenties van mensen zit ingebakken in het sociaal-cultureel werk. Competenties zijn daarbij zelfs vaak onderwerp van gesprek in het in het sociaal-cultureel werk. Alleen worden ze niet altijd zo benoemd.
EVC of het Erkennen van Verworven Competenties
Om buiten de schoolbanken verworven competenties te erkennen, bestaan er allerlei procedures met een standaardstructuur. Zo een procedure heet EVC of Erkenning van Verworven Competenties. Volgens de standaardstructuur in zo’n EVC-procedure worden competenties eerst in kaart gebracht, vervolgens beoordeeld en ten slotte erkend. Erkenning staat daarbij gelijk met certificering. Het gaat hier met andere woorden over een onrechtstreekse, formele erkenning van competenties naast de rechtstreekse erkenning die gebeurt op het einde van een opleiding via de uitreiking van diploma’s en attesten.
In het geval van EVC kent men dus een publieke status of maatschappelijke waarde aan individuele competenties toe. Het certificaat dat uitgereikt wordt op het einde van een EVC-procedure is een bewijs dat de competenties verworven zijn. Het verleent toegang tot een bepaald beroep of een bepaalde opleiding of het zorgt voor vrijstellingen voor een opleiding waardoor een verkort leertraject kan gevolgd worden. Mensen die een EVC-procedure doorlopen doen dat dan ook zo goed als altijd met een specifiek doel : toegang krijgen tot bepaalde job of opleiding of verkorting krijgen van studieduur van een opleiding. EVC-procedures zijn meestal redelijk zwaar waardoor mensen dit niet zomaar puur uit interesse doorlopen.
HVC of het Herkennen van Verworven Competenties
HVC verwijst naar die praktijken die mensen meer bewust willen maken van hun competenties, maar waar geen formele erkenning aan vast hangt. Met bewust maken bedoelen we enerzijds het doen beseffen dat competenties verworven werden, dat er effectief geleerd werd. Dit draagt rechtstreeks bij aan de persoonlijke ontwikkeling van mensen: hun zelfkennis en hun gevoel van eigenwaarde stijgen en het levert stof om de eigen levensloopbaan (verder) uit te stippelen. Anderzijds zien we onder bewust maken het leren verwoorden van wat men precies geleerd heeft tijdens het volgen van bepaalde vormingen of tijdens het opnemen van bepaalde taken of functies.
Door leerervaringen te duiden, erover te reflecteren en door ze expliciet als competentie te benoemen, worden mensen bovendien gewaardeerd in hun kunnen. Dit stimuleert hen om bewuste en gefundeerde keuzes te maken om competenties verder te ontwikkelen of in andere contexten in te zetten.
In HVC-praktijken kan er plaats zijn voor de beoordeling van competenties, maar dit is zeker geen must. Het bewijs dat mensen aan bepaalde competenties gewerkt hebben gedurende het opnemen van bepaalde taken/functies of tijdens het volgen van een vorming heeft in de filosofie van de HVC-praktijken al voldoende waarde op zich.
